Năm 2023 là năm giữa nhiệm kỳ, năm bản lề có ý nghĩa quan trọng trong việc thực hiện Nghị quyết Đại hội XIII của Đảng, Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XXII, Nghị quyết của HĐND tỉnh về Kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội 5 năm 2021-2025. Mặc dù tình hình chính trị-xã hội và kinh tế vĩ mô trong nước ổn định, lạm phát được kiểm soát, các cân đối lớn của nền kinh tế được bảo đảm; tuy nhiên, do tình hình thế giới tiếp tục diễn biến nhanh, phức tạp, khó lường, đặc biệt là cuộc xung đột Nga Ukraine và tiếp tục nổ ra cuộc xung đột giữa Israel và Palestine, đã tác động tiêu cực, sâu rộng đến mọi mặt của đời sống xã hội, đến công tác lãnh đạo, chỉ đạo, điều hành thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Nhiều đơn hàng sản xuất bị cắt giảm dẫn tới tình trạng ngừng sản xuất và thu hẹp quy mô trong hoạt động công nghiệp chế biến, chế tạo. Hoạt động xuất, nhập khẩu đối mặt với nhiều khó khăn, thách thức do suy giảm nhu cầu ở các thị trường quốc tế, nhất là những đối tác lớn. Thị trường bất động sản trong nước "đóng băng", dịch bệnh, thiên tai diễn biến phức tạp... 

Như câu châm ngôn "Không có áp lực thì không có kim cương", trong bối cảnh ấy, chúng ta đã đoàn kết, quyết tâm, dồn sức để vượt qua mọi khó khăn, thách thức. UBND tỉnh đã tăng cường kỷ luật, kỷ cương hành chính, nâng cao hiệu lực, hiệu quả chỉ đạo, điều hành và hoạt động của bộ máy chính quyền các cấp với tinh thần đổi mới, đảm bảo "rõ người, rõ việc, rõ kết quả, rõ thời gian, rõ trách nhiệm". 

Do vậy, tình hình kinh tế-xã hội của tỉnh tiếp tục đạt nhiều kết quả tích cực và toàn diện, cơ bản đạt được mục tiêu tổng quát đề ra, hoàn thành và hoàn thành vượt mức 12/15 chỉ tiêu chủ yếu (trong đó có 10 chỉ tiêu hoàn thành vượt mức). Tổng sản phẩm xã hội (GRDP) trên địa bàn tỉnh năm 2023 ước đạt 53.389,76 tỷ đồng, tăng 7,27% so với năm 2022, xếp thứ 23/63 tỉnh, thành phố, cao hơn mặt bằng chung của cả nước. Trong đó: Khu vực nông-lâm-thủy sản tăng 2,86%; khu vực công nghiệp-xây dựng tăng 2,95%; khu vực dịch vụ tăng mạnh, đạt 13,23%. GRDP bình quân đầu người ước đạt 88,03 triệu đồng. Cơ cấu kinh tế chuyển dịch theo hướng tăng tỷ trọng ngành dịch vụ. Hết năm 2023, khu vực dịch vụ chiếm 47,1%, khu vực công nghiệpxây dựng chiếm 42,7%, khu vực nông, lâm, thủy sản chiếm 10,2%. Có 3 chỉ tiêu dự kiến không hoàn thành do ảnh hưởng của tình hình chung về chính trị-kinh tế của thế giới và khu vực (gồm: tốc độ tăng trưởng GRDP, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn và tổng kim ngạch xuất khẩu). 

Nhìn nhận, đánh giá đúng mức, thực chất những khó khăn, tồn tại và cơ hội phát triển, trong bối cảnh ấy, UBND tỉnh đã tiếp tục chỉ đạo cơ cấu lại ngành công nghiệp theo hướng tăng tỷ trọng của ngành công nghiệp chế biến, chế tạo, giảm dần ngành công nghiệp khai khoáng và các ngành thâm dụng lao động sang các ngành công nghiệp công nghệ cao. Thực hiện nhiều giải pháp thúc đẩy tăng trưởng, khơi thông các nguồn lực phát triển kinh tế; kịp thời tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thường xuyên kiểm tra thực tế và giải quyết ngay kiến nghị, đề xuất của các doanh nghiệp, hợp tác xã, tổ chức và cá nhân trong tỉnh. 

Trong năm, UBND tỉnh đã tổ chức "Hội nghị tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, thúc đẩy sản xuất, kinh doanh của các doanh nghiệp trong KCN, CCN"; gặp mặt nhân kỷ niệm Ngày Doanh nhân Việt Nam, đồng thời duy trì đối thoại định kỳ hàng tháng; chỉ đạo đảm bảo việc cung ứng điện trong các tháng cao điểm phục vụ sản xuất và sinh hoạt của Nhân dân... Nhờ đó, sản xuất công nghiệp dần phục hồi, nhất là những tháng cuối năm; đã vượt qua được những ảnh hưởng tiêu cực rất lớn từ tình hình chung của quốc tế và trong nước để đạt được mức tăng trưởng dương với giá trị sản xuất công nghiệp tăng 1,51% so với năm 2022, dù tăng trưởng không lớn, nhưng là kết quả rất đáng khích lệ trong điều kiện khó khăn chung của tình hình thế giới và trong nước. 

Trong năm, tỉnh đã quyết liệt triển khai, thực hiện nhiều giải pháp tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, đẩy nhanh tiến độ lập và nâng cao chất lượng quy hoạch quan trọng, tầm nhìn đến năm 2050; đặc biệt Quy hoạch tỉnh; các quy hoạch xây dựng vùng huyện, quy hoạch đô thị, quy hoạch phân khu, quy hoạch chi tiết và Chương trình phát triển đô thị tỉnh Ninh Bình thời kỳ 2021-2030, từng bước phát huy kết quả tích cực trên thực tiễn và tạo ra các cơ hội phát triển mới, không gian phát triển mới và giá trị mới. 

Thực hiện một trong 3 khâu "đột phá" của Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh Ninh Bình lần thứ XXII về tập trung các nguồn lực để phát triển kết cấu hạ tầng kinh tế-xã hội, đặc biệt là kết cấu hạ tầng giao thông đồng bộ, hiện đại, kết nối nội vùng và liên vùng.

Trong năm 2023, tỉnh đã hoàn thành và đưa vào khai thác sử dụng nhiều công trình, dự án quan trọng, có vai trò chiến lược như: Cao tốc đoạn Mai Sơn-Quốc lộ 45; Tuyến đường kết nối Quốc lộ 12B với Quốc lộ 21B đoạn từ cầu Tu đến cầu Cọ; cơ bản hoàn thành một số đoạn tuyến và cầu qua sông Vạc của dự án tuyến đường ĐT.482; hoàn thành thủ tục và khởi công cầu Chà Là; dự án Cụm công trình thủy lợi Nam sông Vân, trọng tâm là kè, tạo cảnh quan 2 bờ sông Vân đoạn từ cầu Lim đến sông Đáy; cơ bản hoàn thành xây dựng Nhà văn hóa trung tâm tỉnh; tập trung thực hiện dứt điểm các hạng mục xây dựng hạ tầng Khu công viên văn hóa Tràng An… 

Đặc biệt là đã cơ bản hoàn thành, thảm asphalt và kết nối đoạn đầu tuyến đường Đông-Tây liên thông với nút giao lên đường cao tốc Mai Sơn-Quốc lộ 45; quyết định chủ trương đầu tư Dự án cao tốc Ninh Bình-Hải Phòng, đoạn qua tỉnh Ninh Bình; khảo sát, nghiên cứu đề xuất và báo cáo Ban Thường vụ Tỉnh ủy thống nhất phương án tuyến đường Đông-Tây (giai đoạn II, từ thành phố Tam Điệp đi Kim Sơn). 

Về sản xuất nông nghiệp: Các cấp, các ngành tiếp tục thực hiện chuyển đổi tư duy từ sản xuất nông nghiệp sang kinh tế nông nghiệp, từ phát triển đơn ngành sang đa ngành tích hợp đa giá trị trong sản phẩm nông, lâm, thủy sản, đẩy mạnh cơ cấu lại theo hướng phát triển nông nghiệp sinh thái, xanh, tuần hoàn; chuyển dịch cơ cấu cây trồng, vật nuôi, phát triển sản xuất, chế biến và tiêu thụ sản phẩm nông nghiệp. Giá trị GRDP ngành nông-lâm-thủy sản tăng 2,86% so với năm 2022; giá trị sản xuất/1 ha đất canh tác đạt 155 triệu đồng, vượt 1,3% kế hoạch. Xây dựng nông thôn mới, nông thôn mới nâng cao, nông thôn mới kiểu mẫu tiếp tục đạt kết quả tích cực, toàn diện, vượt chỉ tiêu đề ra. Trong năm, huyện Kim Sơn đã đạt chuẩn nông thôn mới và có thêm 20 xã đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao, 4 xã đạt chuẩn nông thôn mới kiểu mẫu, 100 thôn, xóm được công nhận khu dân cư NTM kiểu mẫu. Huyện Yên Khánh đã hoàn thiện hồ sơ gửi Hội đồng thẩm định Trung ương xét công nhận huyện đạt chuẩn nông thôn mới nâng cao năm 2023. Huyện Hoa Lư và thành phố Ninh Bình đang xây dựng đề án hợp nhất và đề nghị công nhận đô thị loại I trực thuộc tỉnh, với tính chất là Đô thị di sản thiên niên kỷ. 

Khu vực dịch vụ đóng vai trò quan trọng, tác động lan tỏa là động lực tăng trưởng của tỉnh trong năm 2023, với giá trị GRDP tăng 13,23% so với năm 2022, là năm thứ 2 liên tiếp có tốc độ tăng trưởng cao với hai con số. Năm 2023, tổng mức bán lẻ hàng hóa tăng 36,7% so với năm 2022; 12/12 nhóm hàng hóa có mức tăng cao so với năm trước. 

Du lịch tiếp tục phục hồi và phát triển mạnh mẽ, chất lượng dịch vụ ngày càng được nâng cao, tiếp tục nằm trong nhóm 15 điểm đến hàng đầu, 10 tỉnh có lượng khách đến cao nhất cả nước. Trong năm đã đón trên 6,5 triệu lượt khách, tăng 76,4% so với cùng kỳ, vượt 22,5% kế hoạch năm; doanh thu đạt gần 6.380 tỷ đồng, gấp gần 2 lần so với năm trước và vượt 23,8% kế hoạch năm. 

Cùng với phát triển kinh tế, văn hóa-xã hội tiếp tục chuyển biến tiến bộ; tỉnh Ninh Bình là một trong 3 tỉnh của cả nước dẫn đầu về công tác phổ cập giáo dục, xóa mù chữ. Chất lượng giáo dục toàn diện và mũi nhọn tiếp tục được nâng cao, 2 năm liên tục có học sinh đạt giải Nhất học sinh giỏi quốc gia; tiếp tục duy trì trong tốp 5 tỉnh, thành phố dẫn đầu cả nước về điểm trung bình các bài thi tốt nghiệp THPT. 

Công tác giảm nghèo và bảo trợ xã hội được quan tâm, triển khai thực hiện có hiệu quả Nghị quyết số 43/2023/NQ-HĐND ngày 10/3/2023 của HĐND tỉnh về chính sách hỗ trợ xây dựng, sửa chữa nhà ở cho hộ nghèo trên địa bàn tỉnh. Đến hết năm 2023, có 498/500 (chiếm 99,6%) số hộ nghèo được phê duyệt đã khởi công xây mới, sửa chữa nhà ở (có 2 hộ xin hoãn sang năm 2024). Tỷ lệ hộ nghèo giảm còn 1,86%, tỷ lệ hộ cận nghèo giảm còn 2,27%. 

Công tác y tế, bảo vệ và chăm sóc sức khỏe nhân dân được quan tâm chú trọng. Công tác quốc phòng, quân sự địa phương được tăng cường; an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội được đảm bảo. Công tác cải cách hành chính; tiếp dân, giải quyết đơn thư khiếu nại, tố cáo, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực được quan tâm, tập trung chỉ đạo và có chuyển biến tích cực. 

Hội nhập và hợp tác quốc tế tiếp tục được mở rộng, đi vào chiều sâu, tiếp tục nâng cao vị thế, vai trò của tỉnh, góp phần quảng bá hình ảnh văn hóa, thiên nhiên và con người Việt Nam nói chung, tỉnh Ninh Bình nói riêng tới bạn bè quốc tế. 

Trong năm 2023, tỉnh Ninh Bình đã đồng chủ trì với Bộ Ngoại giao, Ủy ban Quốc gia UNESCO Việt Nam tổ chức thành công Hội nghị quốc tế "Phát huy giá trị các danh hiệu UNESCO phục vụ phát triển bền vững tại Việt Nam" với sự tham gia của hơn 250 khách mời trong nước và quốc tế; đón tiếp 150 đoàn khách quốc tế; tổ chức các đoàn của các đồng chí lãnh đạo tỉnh đi công tác tại một số quốc gia, địa phương nước ngoài có nền công nghiệp phát triển (nhất là công nghiệp ô tô, điện tử và phụ trợ ngành công nghiệp ô tô, giao dịch thương mại với thị trường lớn, nhu cầu tiêu thụ nhiều mặt hàng nông sản, thực phẩm… Từ đó thúc đẩy mối quan hệ và hợp tác song phương, tạo động lực lớn thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội theo đúng định hướng, chiến lược phát triển của tỉnh. 

Tập trung chỉ đạo tăng cường trách nhiệm và nâng cao hiệu quả công tác cải cách thủ tục hành chính, kịp thời tháo gỡ vướng mắc, khó khăn cho người dân, doanh nghiệp. Bảo đảm mục tiêu cắt giảm ít nhất 20% thông tin phải khai báo. Năm 2022, chỉ số cải cách hành chính (PAR INDEX) của tỉnh xếp thứ 17/63 tỉnh, thành phố; Chỉ số hài lòng của người dân đối với sự phục vụ của cơ quan hành chính nhà nước (SIPAS) xếp thứ 25; Chỉ số Hiệu quả quản trị và hành chính công cấp tỉnh (PAPI) xếp thứ 20. Chỉ số năng lực cạnh tranh cấp tỉnh (PCI) xếp thứ 44/63 tỉnh, thành phố, tăng 14 bậc so với năm 2021. 

Trong bối cảnh phải đối mặt với rất nhiều khó khăn, thách thức, những kết quả đạt được nêu trên là rất đáng trân trọng. Chúng ta đánh giá cao và biểu dương sự nỗ lực phấn đấu của các cấp, các ngành, các đoàn thể, lực lượng vũ trang, cộng đồng doanh nghiệp và Nhân dân trong tỉnh. Vui mừng, phấn khởi với những kết quả đã đạt được, nhưng chúng ta cũng nghiêm túc, thẳng thắn nhìn nhận, phân tích, làm rõ nguyên nhân (cả khách quan và chủ quan), đề ra các giải pháp cụ thể và yêu cầu các cấp, ngành, đặc biệt là người đứng đầu cơ quan, đơn vị tập trung thực hiện, sớm khắc phục những khó khăn, hạn chế đã được chỉ ra, nhất là tháo gỡ khó khăn để thúc đẩy phát triển sản xuất công nghiệp, nâng cao tăng trưởng, xuất khẩu và thu ngân sách. 

Cùng với thực hiện các nhiệm vụ phát triển kinh tế-xã hội theo kế hoạch đã đề ra; trong năm 2023, quán triệt, tập trung triển khai thực hiện những chủ trương lớn của Đảng và Nhà nước, trên cơ sở những thành tựu đã đạt được và tình hình thực tiễn, tỉnh ta đã xây dựng và báo cáo Trung ương phương án sắp xếp đơn vị hành chính cấp huyện, cấp xã, đồng thời đang tập trung thực hiện những quan điểm, mục tiêu, nhiệm vụ rất lớn, có tính chiến lược, định hình phát triển cho nhiều giai đoạn sau này, thể hiện khát vọng to lớn của Đảng bộ, chính quyền và Nhân dân tỉnh Ninh Bình. Trong đó, trọng tâm là: Xây dựng tỉnh Ninh Bình đến năm 2030 trở thành tỉnh khá, về cơ bản đạt các tiêu chí thành phố trực thuộc Trung ương; đến năm 2035 trở thành thành phố trực thuộc Trung ương; với các mục tiêu cụ thể của ngành, lĩnh vực: 

(1) Hình mẫu tiêu biểu kết hợp hài hòa giữa phục dựng, bảo tồn di sản và phát triển; 

(2) Định hình tính chất, chức năng đô thị di sản thiên niên kỷ, thành phố sáng tạo; 

(3) Là trung tâm du lịch, công nghiệp văn hóa của quốc gia và quốc tế; 

(4) Là trung tâm công nghiệp cơ khí ô tô hiện đại hàng đầu của đất nước; 

(5) Địa bàn vững chắc về quốc phòng, an ninh; 

(6) Xác lập vị trí đầu tàu và mắt xích trọng yếu kết nối mạng lưới các di sản, thành phố sáng tạo của vùng và liên vùng, quốc gia và quốc tế, hội nhập sâu vào mạng lưới các đô thị di sản sở hữu danh hiệu UNESCO trên thế giới; 

(7) Gắn kết chặt chẽ giữa công nghiệp hóa, hiện đại hóa và dịch vụ, đô thị hóa, phát triển kinh tế với phát triển văn hóa, xã hội, con người, bảo vệ môi trường, thích ứng với biến đổi khí hậu; xây dựng xã hội phồn vinh, Nhân dân hạnh phúc.